Οι άνεμοι είναι το αποτέλεσμα της κίνησης της αέριας μάζας που μας περιβάλλει.
Η κίνηση αυτή οφείλεται σε διαφορές πίεσης και θερμοκρασίας μεταξύ των αερίων μαζών.
Έτσι, όσο μεγαλύτερη είναι η αλλαγή της πίεσης των αερίων τόσο ισχυρότεροι είναι οι άνεμοι.
Ο άνεμος αναφέρεται στην οριζόντια ή σχεδόν οριζόντια κίνησή των αερίων μαζών, ενώ οι κατακόρυφες κινήσεις τους ονομάζονται "ρεύματα".
Η ταχύτητα του ανέμου μετριέται σε κόμβους (knots), σε μέτρα ανά δευτερόλεπτο (m/sec), σε χιλιόμετρα ανά ώρα (km/h), καθώς και σε μίλια ανά ώρα (miles/h).
Ο άνεμος υπολογίζεται επίσης και με την κλίμακα Μποφόρ (Beaufort), η οποία εκφράζει τη δύναμη του ανέμου πάνω στην επιφάνεια της θάλασσας.
Οι κόμβοι και τα Beauforts είναι και οι συνηθέστερες μονάδες μέτρησης.
Οι πιο σημαντικοί άνεμοι που συναντούμε στον τόπο μας είναι:
Μιστράλ (Mistral)
Ο γνωστότερος άνεμος της Δυτικής Μεσογείου, Βόρειος-Βορειοδυτικός, μεταφέρει αέριες μάζες πολικής και αρκτικής προέλευσης και είναι ξηρός και ψυχρός.
Ο Μιστράλ προέρχεται κυρίως από τη Γαλλία και την Ισπανία και είναι γνωστός σαν μαϊστράλι ή τραμοντάνα. Η έντασή του κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες φθάνει συχνά τα 8 Beaufort.
Μπόρα (Bora): Άνεμος κυρίως της Βόρειας Αδριατικής, που οφείλει το όνομά του στη λατινοελληνική λέξη βοριάς, συνοδεύεται συνήθως από αίθριο καιρό και χαρακτηρίζεται από την ισχυρή ροή των ηπειρωτικών ψυχρών και ξηρών αέριων μαζών.
Η έντασή του είναι μεγαλύτερη το χειμώνα και διαρκεί από 12 ώρες έως 2 ημέρες.
Το καλοκαίρι είναι ασθενέστερος και λιγότερο συχνός.
Βοριάδες του Αιγαίου το χειμώνα
Δημιουργούνται όταν χαμηλές ατμοσφαιρικές πιέσεις στην Ανατολική Μεσόγειο συνδυάζονται με αντικυκλώνα στα Βαλκάνια.
Διαρκούν από μια μέρα έως μια εβδομάδα και πνέουν με εντάσεις που ξεπερνούν συχνά τα 8 ή και τα 9 Beaufort.
Περιοχές όπου η έντασή τους είναι μεγάλη είναι το Κάβο Ντόρο και οι Κυκλάδες, εξαιτίας των διαύλων.
Γκρεκάλε
Βορειοανατολικός άνεμος της Κεντρικής Μεσογείου από το Ιόνιο μέχρι τη Μάλτα.
Τον συναντάμε κυρίως το χειμώνα, λιγότερο την άνοιξη και το φθινόπωρο, σπάνια το καλοκαίρι.
Πνέει πάνω από την Αλβανία και τη Δυτική Ελλάδα.
Ο ισχυρός Γκρεκάλε διαρκεί συνήθως μια-δυο μέρες και σπάνια 5 ημέρες.
Μελτέμια ή Ετησίες του Αιγαίου
Τα γνωστά μας μελτέμια κάνουν την εμφάνισή τους τη θερινή περίοδο.
Ξεκινούν μαλακά από το Μάιο και εξασθενούν το Σεπτέμβριο, παρουσιάζοντας τις μεγαλύτερες εντάσεις τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.
Οι εντάσεις αυτές φθάνουν ή και ξεπερνούν τα 8 Beaufort, με χρονική διάρκεια από 2 έως 4 ημέρες και εμφανίζονται κυρίως στις Κυκλάδες.
Στα μελτέμια φυσά βοριάς.
Στο Βόρειο Αιγαίο είναι άνεμοι βορειοανατολικοί, στο Κεντρικό Αιγαίο τείνουν προς βόρειοι, ενώ στο νότιο Αιγαίο γίνονται βορειοδυτικοί.
Στη Ρόδο εμφανίζονται δυτικοί ενώ στο Σαρωνικό και Νότιο Ευβοϊκό βορειοανατολικοί.
Ανάμεσα στα μελτέμια κάνει μπονάτσες ή κάλμες.
Σιρόκος
Ο άνεμος αυτός έχει ηπειρωτική, τροπική προέλευση και πνέει από νότιες διευθύνσεις πάνω από τη Μεσόγειο και τις ακτές της.
Δημιουργείται σε περιοχές όπως η έρημος της Βόρειας Αφρικής και της Αραβίας.
Στο Ιόνιο Πέλαγος ο Σιρόκος είναι σχετικά υγρός και όταν γίνεται ισχυρός και συνήθως διαρκεί 2- 3 μέρες και ενισχύεται προοδευτικά.
Στο Αιγαίο εμφανίζεται κυρίως την ψυχρή εποχή στις νότιες και δυτικές περιοχές και συνδέεται με χαμηλά βαρομετρικά.
Ο Σιρόκος είναι υγρός και συνοδεύεται από μετωπικές βροχές και περιορισμένη ορατότητα.
Ονομασία Ανέμων
Βόρειος (Β) - Τραμουντάνα
Βορειοανατολικός (ΒΑ) - Γρέγος
Ανατολικός (Α) - Λεβάντες
Νοτιοανατολικός (ΝΑ) - Σιρόκος
Νότιος (Ν) - Όστρια
Νοτιοδυτικός (ΝΔ) – Γαρμπής (Λίβας)
Δυτικός (Δ) - Πουνέντης
Βορειοδυτικός (ΒΔ) - Μαίστρος
Κλίμακα Μποφόρ
Η κλίμακα Μποφόρ μετρά την ένταση του ανέμου και τα αντίστοιχα αποτελέσματα που επιφέρει στη θάλασσα.
1 μποφόρ
Ταχύτητα ανέμου 1-5 χμ./ώρα.
Σχεδόν άπνοια.
Ελαφριές ζάρες στη θάλασσα έως πολύ μικρά κυματάκια, χωρίς αφρό.
Ύψος κύματος 0 -10 εκατοστά.
2 μποφόρ
Ταχύτητα ανέμου 6-11 χμ./ώρα.
Πολύ ασθενής.
Μικρά κυματάκια με λείες κορυφές, ύψους 20 - 30 εκατοστών.
3 μποφόρ
Ταχύτητα ανέμου 12-19 χμ/ώρα.
Ασθενής.
Μεγαλύτερα κυματάκια με κορυφές που αρχίζουν να ξεχωρίζουν, ύψους 60 εκατοστών έως 1 μέτρου.
Αρχίζουν να εμφανίζονται περιστασιακά άσπροι αφροί ("προβατάκια").
4 μποφόρ
Ταχύτητα ανέμου 20-28 χμ./ώρα.
Σχεδόν μέτριος.
Τα κύματα μεγαλώνουν και φτάνουν σε ύψος 1-1,5 μέτρου.
Τα "προβατάκια" πυκνώνουν.
5 μποφόρ
Ταχύτητα ανέμου 29-38 χμ./ώρα.
Μέτριος.
Μέτρια σε ύψος κύματα, μεγαλύτερου μήκους και ύψους 2 – 2,5 μέτρων.
Αρκετά "προβατάκια" και περιστασιακά spray (ψιχάλισμα).
6 μποφόρ
Ταχύτητα ανέμου 39-49 χμ./ώρα.
Ισχυρός.
Σχηματίζονται μεγάλα κύματα ύψους 3 - 4 μέτρων.
Υπάρχει αφρός σε όλες τις κορυφές των κυμάτων.
Αρκετό spray.
7 μποφόρ
Ταχύτητα ανέμου 50-61 χμ./ώρα.
Σχεδόν θυελλώδης.
Η επιφάνεια της θάλασσας είναι άσπρη από τον αφρό, τα κύματα ύψους 4 – 5.5 μέτρων, σπάνε και ο αφρός παρασύρεται από τον αέρα.
8 μποφόρ
Ταχύτητα ανέμου 62-74 χμ./ώρα.
Θύελλα.
Σχετικά ψηλά κύματα μεγάλου μήκους και ύψους 5,5 – 7,5 μέτρων.
Οι κορυφές τους αρχίζουν να σπάνε δημιουργώντας spray.
Ο αφρός που δημιουργείται απλώνεται σε μεγάλες επιφάνειες.
9 μποφόρ
Ταχύτητα ανέμου 75-88 χμ./ώρα.
Ισχυρή θύελλα.
Ψηλά κύματα ύψους 7,5 - 10 μέτρων, με πυκνή συγκέντρωση αφρού στη μεγαλύτερη επιφάνεια της θάλασσας.
Οι κορυφές των κυμάτων διπλώνουν, γυρίζουν και μετά σπάνε.
Πολύ spray που μειώνει την ορατότητα.
10 μποφόρ
Ταχύτητα ανέμου 89-102 χμ./ώρα.
Καταιγίδα.
Πολύ υψηλά κύματα ύψους 10 – 12,5 μέτρων, με κορυφές που διπλώνουν.
Αφρός παντού προς την κατεύθυνση του ανέμου.
Ολόκληρη η επιφάνεια της θάλασσας είναι λευκή από τον αφρό.
Ορατότητα περιορισμένη.
11 μποφόρ
Ταχύτητα ανέμου 103-117 χμ./ώρα.
Ισχυρή καταιγίδα.
Πολύ ψηλά κύματα ύψους 12 - 16 μέτρων, που μπορούν να κρύψουν ολόκληρο πλοίο αρκετά δευτερόλεπτα.
Η επιφάνεια της θάλασσας είναι ολόλευκη από τον αφρό.
Όλες οι κορυφές των κυμάτων διπλώνουν.
Ορατότητα πολύ μειωμένη.
12 μποφόρ
Ταχύτητα ανέμου 118 και περισσότερα χμ./ώρα.
Τυφώνας.
Δεν ξεχωρίζει η επιφάνεια της θάλασσας λόγω του αφρού και του δυνατού ανέμου.
Αέρας και θάλασσα γίνονται ένα.
Ορατότητα μηδενική.
Δεν καταλαβαίνει κανείς αν το σκάφος είναι στον αέρα ή στη θάλασσα.
Τα κύματα έχουν ύψος 14 μέτρα και πάνω.
Τα παραπάνω ισχύουν για ανοιχτές θάλασσες στους ωκεανούς, στα πελάγη μας είναι σχεδόν αδύνατο να παρατηρηθούν τέτοια ύψη κύματος γιατί δεν προλαβαίνουν να αναπτυχθούν ακόμα και με τις ίδιες ταχύτητες ανέμου.